رابطه ریسک و بازده(سیستماتیک و فوق العاده)سهام با مدت تصدی هیات مدیره شرکت ها

جزئیات و دریافت

این پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد.

فهرست مطالب
عنوان    صفحه
چكيده ......................................................................................................................................    1
فصل اول: كليات تحقيق    2
1-1 مقدمه..................................................................................................................................    3
1-2 بيان مسئله.............................................................................................................................    4
1-3 پرسش هاي تحقيق...............................................................................................................    7
1-4 اهداف و ضرورت انجام تحقيق............................................................................................    7
1-5 فرضيه هاي تحقيق................................................................................................................    7
1-6 روش شناسي تحقيق.............................................................................................................    8
1-7 شرح وا‍ژه ها و اصطلاحات به كار رفته در تحقيق..................................................................    9
فصل دوم: مباني نظري و پيشينه تحقيق                                                                     11
2-1 مقدمه.................................................................................................................................    12
2-2 نظریه  نمايندگي..................................................................................................................    13
2-3 حاكميت شركتي..................................................................................................................    14
2-4 هیات مدیره..........................................................................................................................    17
2-5 مدت تصدی هات مدیره......................................................................................................    19
2-6 عملکرد هیات مدیره...........................................................................................................    21
2-7 ریسک................................................................................................................................    22
2-7-1 ریسک سیستماتیک.........................................................................................................    23
2-7-2 ریسک فوق العاده............................................................................................................    24
2-8 بازده....................................................................................................................................    26
2-8-1 بازده سیستماتیک.............................................................................................................    28
2-8-2 بازده فوق العاده...............................................................................................................    28
2-9پیشینه تحقیق.........................................................................................................................    31
2-9-1 تحقیقات خارجی.............................................................................................................    31
2-9-2 تحقیقات داخلی..............................................................................................................    34
2-10خلاصه تحقيقات خارجي....................................................................................................    36
2-11خلاصه تحقيقات داخلي......................................................................................................    38
2-12خلاصه فصل.......................................................................................................................    40
فصل سوم :روش شناسی تحقیق                                                                                41
3-1 مقدمه..................................................................................................................................    42
3-2 روش شناسی تحقیق.............................................................................................................    42
3-2-1 قلمرو مکانی تحقیق.........................................................................................................    43
3-2-2 قلمرو زمانی تحقیق..........................................................................................................    43
3-2-3 قلمرو موضوعی تحقیق.....................................................................................................    44
3-2-4 جامعه ،نمونه آماری و روش نمونه گیری..........................................................................    44
3-2-5 شیوه گردآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات......................................................................    48
3-3 معرفی متغییرهای تحقیق و نحوه محاسبه آنها.........................................................................    48
3-3-1 نحوه اندازه گیری متغییر وابسته........................................................................................    50
3-3-2 نحوه اندازه گیری متغییرهای مستقل.................................................................................    50
3-3-3 نحوه اندازه گیری متغیرهای کنترل...................................................................................    52
3-4 فرضیه ها و الگوی تحقیق.....................................................................................................    53
3-5 استدلال فرضیات تحقیق.......................................................................................................    55
3-6 روش های آماری................................................................................................................    55
3-7 خلاصه فصل........................................................................................................................    57
فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها...................................................................................    58
4-1 مقدمه..................................................................................................................................    59
4-2 داده ها و آمار توصیفی.........................................................................................................    59
4-3 آزمون نرمال بودن ت.زیع متغییر وابسته تحقیق......................................................................    62
4-4 بررسی همبستگی بین متغییرهای اصلی تحقیق.......................................................................    64
4-5 آمار استنباطی.......................................................................................................................    65
4-6 آزمون فرضیه ها...................................................................................................................    65
4-7 خلاصه فصل........................................................................................................................    70
فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادات تحقیق                                                                        72
5-1 مقدمه..................................................................................................................................    73
5-2 خلاصه پژوهش....................................................................................................................    73
5-3 جمع بندی و تفسیر نتایج.......................................................................................................    76
5-4 محدودیت تحقیق.................................................................................................................    77
5-5 پیشنهادات برخواسته از تحقیق..............................................................................................    77
5-5-1 پیشنهادات کاربردی.........................................................................................................    77
5-5-2 پیشنهاداتی  برای آتی.......................................................................................................    78
منابع فارسی.................................................................................................................................    79
منابع لاتین...................................................................................................................................    82
پيوست ها....................................................................................................................................    85

چکیده
در این تحقیق به بررسی ریسک و بازده ( سیستماتیک و فوق العاده) سهام بر مدت تصدی هیات مدیره شرکتها پرداخته می شود. یکی از عناصرساختار حاکمیت شرکتی ، هیأت مدیره است. سهامداران برای ارزیابی عملکرد مدیران از دو مولفه ریسک و بازده استفاده می کنند بنابراین عملکرد سازمان و ریسک متواتراز آن بر تصمیمات سهامدار در خصوص مدت تصدی هیات مدیره شرکت ها در جهت رسیدن به بیشترین بازده اهمیت دارد.در این تحقیق نمونه ای مشتمل بر 125 شرکت در قالب 15صنعت در طی دوره مالی 6 ساله از سال مالی 1386 تا 1391 با توجه به در نظر گرفتن شرایط یکسان برای کلیه شرکت های عضو بورس اوراق بهادار تهران و همچنین برای آزمون فرضیه ها از الگوی رگرسیونی چند متغییره به روش اثرات ثابت و اثرات تصادفی با رویکرد داده های ترکیبی استفاده شده است.نتایج حاکی از این است که بین ریسک سیستماتیک و مدت تصدی هیات مدیره رابطه مستقیم و معنادار و بین بازده سیستماتیک و مدت تصدی هیات مدیره  رابطه معکوس و معناداری وجود دارد،در حالیکه بین ریسک و بازده فوق العاده و مدت تصدی هیات مدیره رابطه معناداری وجود ندارد.

کلید واژه : ریسک فوق العاده ، بازده فوق العاده، مدت تصدی هیات مدیره .

فصل اول
 كليات تحقیق

1-1مقدمه
ریسک و بازده به عنوان دو مولفه با اهمیت در محيط سرمايه گذاري همواره در تمامی تصميمات مالي مورد توجه قرار می گیرد و مبادله اين دو مولفه تركيب هاي گوناگون سرمايه گذاري را عرضه مي نمايد . از سویی،سرمايه گذاران به دنبال کسب بیشترین عايدي ازسرمايه گذاري هستند و از طرف ديگر، با شرايط عدم اطمينان حاكم بر بازارهاي مالي مواجه مي باشند كه، دستيابي به عوايد سرمايه گذاري را با عدم اطمينان مواجه مي سازد . بنابراین، تمامي تصميمات سرمايه گذاري براساس روابط ميان ريسك و بازده صورت مي گيرد .در دنیای پر رقابت و توام با عدم قطعیت امروز، رفتار مدیران و به تبع آن عملکرد کنترلی هیات مدیره در مقابل ریسک یکی از عوامل موفقیت در اتخاذ تصمیمات به شمار می آید.
تشکیل شرکت  با مسئولیت محدود و گشودن مالکیت شرکت  برای عموم ،بر روش اداره شرکت ها تاثیر قابل ملاحظه ای گذاشت.سیستم بازار به گونه ای سازماندهی گردید که مالکان شرکت ها ،اداره شرکت  را به مدیران شرکت  تفویض کنند. به بيان جنسن و مکلینگ(1976)  جدايی مالکیت از مديريت در شرکت های بزرگ،منجر به پیدايش تئوری نمايندگی شد. اين تئوری مربوط به موردی است که يک نفر (مالک ) مسئولیت تصمیم گیری در خصوص توزيع منابع مالی و اقتصادی و يا انجام خدمتی را طی قرارداد مشخصی به شخصی ديگر )کارگزار(  واگذار می نمايد(مرادي و سعيدي ، 1391).
شکل گیری رابطه نمایندگی ، همراه با منافع متضادی است که در نتیجه جدایی مالکیت از مدیریت ، هدفهای متفاوت و عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و سهامداران رخ می دهد(دی ،2008 ) . برای حصول اطمینان از ایفای مسئولیت پاسخ گویی بنگاه های اقتصادی در مقابل عموم و افراد ذینفع باید نظارت و مراقبت کافی به عمل آید.اعمال نظارت و مراقبت در این زمینه مستلزم وجود ساز و کارهای مناسبی است .از جمله این سازو کارها،طراحی و اجرای حاکمیت شرکتی مناسب در شرکت ها و بنگاه های اقتصادی است. حاکمیت شرکتی مجموعه مکانیزم های کنترلی داخلی و خارجی شرکت است که تعیین می کند شرکت ها چگونه و توسط چه کسانی اداره می شود.نظام حاکمیت شرکتی  که با حفظ تعادل میان اهداف اجتماعی و اقتصادی و اهداف فردی و جمعی سرو کار دارد،موجب ترغیب استفاده کارامد از منابع می شود.توجه به حاکمیت شرکتی کارا و افزایش کارایی در قرارداد های فی مابین ذینفعان به منظور تقویت فرهنگ پاسخ گویی شرکت ها و ارتقای شفافیت اطلاعات در شرکت ها و واحدهای اقتصادی که تمام یا بخشی از سرمایه آنها از طریق مردم تامین شده است منجر به تخصیص کارای منابع و در نهایت رشد اقتصادی می گردد.
حاکمیت شرکتی شامل فرآیندهایی برای راهبری تلاش های شرکت در راستای ایجاد ارزش برای سهامداران است و به عنوان ساز و کاری در جهت حمایت ازمنافع گروهی و فردی تمام مدعیان و ذینفعان شرکت محسوب می شود )حسن و بوت، 2009). اساسی ترین و مهمترین مکانیزم حاکمیت شرکتی ، هیأت مدیره است. که در ادبیات حاکمیت شرکتی  و در کشورهای توسعه یافته  و نوظهور بسیار به آن پرداخته شده و مورد توجه بوده است (قالیباف و رضایی ،1386) .پس در این میان ،جایگاه هیات مدیره شرکت به عنوان نهاد هدایت کننده ای که نقش مراقبت و نظارت بر روند تصمیم گیری ها به منظور حفظ منافع مالکیتی سهامداران را بر عهده دارد، بیش از پیش اهمیت می یابد.

1-2 بیان مسئله
 بازدهي سهام شركت ها متاثر از عوامل متعدد داخلي يا عوامل اقتصادي ،رواني ،سياسي و.. ميباشد.اين عوامل را ميتوان به عوامل خرد و كلان تقسيم بندي نمود.بر طبق مدل ويليام شارپ بازده سهام تحت تاثير عوامل خرد و كلان قرار ميگيرد(دارابي و علي فرحي ،1389). منظور از عوامل خرد مسائل مربوط به درون شركت ها است كه عموما در كنترل مديران شركت ها قرار دارد.در سطح كلان ،عوامل اقتصادي ،سياسي و اجتماعي و فرهنگي كه در كنترل مديريت نيست ، بازده سهام شركت ها را تحت تاثير قرار مي دهد.اين عوامل خرد و كلان منجر به ايجاد نوسانات در بازده ميگردند كه محيط بازار را با عدم اطمينان نسبت به كسب بازده ها همراه مي سازند كه ريسك نام دارند. بنابراين از عوامل مؤثر در انتخاب سرمايه گذاري ها و تصمیمات مالی بنگاه های اقتصادی ، توجه سرمايه گذاران به ريسك و بازده سرمايه گذاري است. آنان مي كوشند منابع مالي خود را در جايي سرمايه گذاري نمايند كه بيشترين بازده و كمترين ريسك را داشته باشد . بنابراين،شركت ها بايد در كنار تمركز بر سود، بر ريسك به عنوان عامل محدود كننده حداكثر شدن بازده نيز مديريت نمايند.
بنابراین ریسک و بازده دو سوی یک محور هستند که جهت دستیابی به بهترین عملکرد سازمان از سوی نمایندگان سهامداران هدایت می شوند.
طبق نظريه نمايندگی  ، هزينه های نمايندگی به دنبال جدايی مالکيت ومديريت شركت ايجاد شده است. در واقع، سهامداران ادارة امور شركت را به مديريت واگذار میكنند و اگر مديريت برخلاف هدف اصلی شركت، يعنی حداكثر كردن ثروت سهامداران، تصميم گيری و عمل كند، سهامداران متحمل هزينه های نمايندگی خواهند شد.اين در حالی است كه شركتها با هدف  حداكثرسازی ثروت سهامداران، تأسيس می شوند.به عقيدة جنسن (1986) ، مدير به دنبال تأمين منافع شخصی خود میباشد. از اين رو، اتلاف منابع سازمانی را به دنبال دارد و در نتيجه، منجر به هزينه های نمايندگی میشود. از آنجايي كه ، نگرش مدیران و مالکان همسو نبوده ، بین این گروه ها تضاد منافع بوجود مي آيد .طبق این نظریه ، به منظور کاهش تعارضات نمایندگی ، باید روش های کنترلی مناسبی در سازمان ایجاد گردد .
حاکمیت شرکتی(نظام راهبري)از عوامل اصلی بهبود کارایی اقتصادي است که دربرگیرنده مجموعه اي از روابط میان مدیریت شرکت،  هیات مدیره،  سهامداران و سایرگروه هاي ذینفع است (دارابي و علي فرحي ،1389 ). نظام راهبري بنگاه ساختاري را فراهم می کند که از طریق آن هدفهاي بنگاه تنظیم و وسایل دستیابی به هدفها ونظارت بر عملکرد تعیین می شود. این نظام، انگیزه لازم براي تحقق اهداف بنگاه را در مدیریت ایجاد کرده و زمینه نظارت موثر را فراهم می کند. به این ترتیب شرکتها منابع را با اثر بخشی بیشتري به کار می گیرند(حساس يگانه و رئيسي، 1388).یکی از عناصرساختار حاکمیت شرکتی ، هیأت مدیره است. هیات مدیره شرکت ها که همواره در جایگاه نمایندگان صاحبان سهام به عنوان رکن ارتباطی میان آنها و مدیران ایفای نقش کرده و در برابر آنان مسئولیت حساب دهی و پاسخ خواهی  دارند ، به عنوان عنصر کلیدی یک سازمان نقش اساسی در عملکرد شرکتها عهده دار می باشند.
بنابراین عملکرد سازمان و ریسک متعاقب از آن بر تصمیمات سهامدار در خصوص مدت تصدی هیات مدیره و مدیران شرکت ها در جهت رسیدن به بیشترین بازده، موضوعی قابل پویش خواهد بود.همچنين در تحقيقات صورت گرفته قبلي توسط جنتر و كاپلان  (2006) نتايج حاكي از آن است كه مدت تصدي هيات مديره نسبت به هر دو جنبه عملكرد (سيستماتيك  و فوق العاده  )حساس مي باشد.
عنصر اساسی در تصمیم گیری برای حفظ یا خلع هیات مدیره ،ارزیابی توانایی های نهفته اعضای هیات مدیره با توجه به عملکرد سازمان و ریسک متواتراز آن میباشد. با توجه به عملکرد سازمان تصمیم گیری در مورد مدت تصدی هیات مدیره شدیداً به منابع ریسک بستگی دارد.
ایده اصلی این است که اگر ریسک عملکردعمدتاً ناشی از توانایی های نهفته هیات مدیره باشد، متعاقبا"بازده سهام شرکت نشان دهنده توانایی های هیات مدیره خواهد بود و اگر ریسک بازده سهام شرکت ناشی از عواملی غیر از توانایی های هیات مدیره در زمینه افزایش بازدهی و سهم بازار باشد عواملی همچون تغییر نرخ بهره، نرخ برابری پول ملی ،نرخ تورم ،سیاست های پولی و مالی و شرایط سیاسی و به طور کلی متغییرهای کلان اقتصادی تاثیر گذار میباشند. در نتیجه دو منبع ریسک بدست می آید: ریسک ناشی از عدم اطمینان در مورد سطح توانایی های هیات مدیره که ریسک فوق العاده  نامیده می شود و دیگری ریسک ناشی از منابع خارج از اختیار هیات مدیره است که ریسک سیستماتیک  است.
وقتی عدم اطمینان در مورد توانایی های هیات مدیره نسبت به منشا ریسک  افزایش می یابد عملکرد سازمان عامل تشخیصی نسبتا بهتر توانایی های هیات مدیره خواهد بود و توانایی هیات مدیره در شناسایی مدیران کم استعداد و استفاده از گزینه خلع در موارد لازم را افزایش می دهد.بنابراین از بازدهی سهام به عنوان عامل سنجش تجربی عملکرد سازمان استفاده می شود و تغییرات در این بازده  را می توان به اجزا سیستماتیک و فوق العاده تجزیه نمود و از طریق برقراری ارتباط‌ اساسی بین ریسک سیستماتیک و فوق العاده و مدت تصدی هیات مدیره بر ادبیات موجود در این زمینه افزود و میتوان اینگونه بیان نمود که تمرکز اصلی، بررسی تاثیرگذاری ریسک و بازده بر مدت تصدی هیات مدیره می‌باشد.

1-3 پرسش های تحقیق

1- آیا ریسک سیستماتیک و فوق العاده سهام بر مدت تصدی هیات مدیره شرکتها موثر است؟
2- آیا بازده سیستماتیک  و فوق العاده  سهام بر مدت تصدی هیات مدیره شرکتها موثر است؟
1-4 اهداف و ضرورت انجام تحقیق
این تحقیق براساس هدف ازنوع کاربردی است و شناسایی و ارزیابی توانایی های هيات مديره در کسب بیشترین بازده سهام شرکت وکمترین ریسک فوق العاده که در نهایت منجر به تاثیرگذاری بر مدت تصدی اعضا میگردد،هدف غایی این تحقیق میباشد.
ضرورت این پژوهش از این دیدگاه مطرح می شود که با توجه به اينكه هدف بررسی ریسک و بازده سهام شركتهای پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بر مدت تصدی هیات مدیره میباشد ، نتايج بدست آمده ، به تصميم گيرندگان حوزه اقتصادی  نشان میدهد كه عملکرد شركتها، ارزش بازار سهام و میزان حداكثرشدن ثروت سهامداران به عنوان برایند نهایی شرکت بر منافع و مدت تصدی هیات مدیره تاثير گذار است .

1-5 فرضیه های تحقیق
فرضیه 1 :بین ریسک سیستماتیک بازده سهام  با مدت تصدی هیات مدیره رابطه منفی و معناداری وجود دارد .
فرضیه 2 :بین ریسک فوق العاده بازده سهام  با مدت تصدی هیات مدیره رابطه مثبت و معناداری وجود دارد .
فرضیه 3 :بین بازده سیستماتیک سهام شرکتها با مدت تصدی هیات مدیره رابطه منفی و معناداری وجود دارد .
فرضیه 4 : بین بازده فوق العاده سهام شرکتها با مدت تصدی هیات مدیره رابطه مثبت و معناداری وجود دارد .
1-6 روش شناسی تحقیق
داده های این تحقیق با استفاده ازرویکرد پس رویدادی )ازطریق اطلاعات گذشته( بوده وگردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای صورت می گیرد. بدین ترتیب که تحقیقات انجام گرفته در زمینه موضوع تحقیق ازکتب، مقالات معتبر و مجلات علمی و پژوهشی، پایان نامه های دانشجویی و سایتهای اینترنتی معتبرگردآوری و مورد مطالعه قرار می گیرد و برای جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز جهت انجام تحقیق، ازسایت های رسمی سازمان بورس اوراق بهادار تهران، اميدنامه های پذيرش در بورس ، صورتهای مالي حسابرسي شده شركتهای نمونه تحقيق، بانکهای اطلاعاتی از قبیل نرم افزار ره آورد نوین، تدبیرپرداز، پایگاه اطلاعاتی مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی استفاده  می شود.
جامعه آماری تحقیق، کلیه شرکتهای غیرمالی )تولیدی ( پذیرفته شده درسازمان بورس اوراق بهادار تهران از سال 1386 هجری شمسی تا پایان سال 1391 هجری شمسی می باشد. نمونه های مورد مطالعه در این تحقیق با استفاده از روش غربالگری و با توجه به معیارهای زیر انتخاب می گردد:
1- اطلاعات کامل هریک از شرکتهای مورد مطالعه طی قلمرو زمانی تحقیق موجود باشد.
2- شرکتها در طول دوره ی تحقیق تغییر سال مالی نداده باشند.
3- شرکت های بیمه، سرمایه گذاری،هلدینگ،بانک ها و  واسطه گری های مالی از نمونه حذف می شود به این دلیل که ساختار عملیاتی این شرکت ها برای اندازه گیری این تحقیق مناسب نیست.
4- پایان سال مالی شرکتهای مورد مطالعه 29 اسفندماه باشد.
5- ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام شرکت باید مثبت باشد.
6- وقفه معاملاتی حداکثر 6 ماه باشد.
7- در طی دوره زمانی 1386 الی 1391 عضو بورس اوراق بهادار تهران باشند.

8- اطلاعات مربوط به صورت های مالی در طی دوره زمانی مورد بررسی و ارزش بازار آن ها در پایان اسفند هر سال در دسترس باشد.

1-7 شرح واژه ها و اصطلاحات به کار رفته در تحقیق

ريسك سيستماتيك : ریسک سیستمایتک آن قسمت از ریسک میباشد که به شرایط عمومی بازار مربوط است.تغییر نرخ بهره، نرخ برابري پول ملی در مقابل اسعار خارجی، نرخ تورم، سیاستهاي پولی و مالی، شرایط سیاسی و غیره از منابع ریسک سیستماتیک میباشند. هر تغییر در عوامل فوق الذکر بر روي شرایط کلی بازار تاثیر می گذارد (بوشمان  ودائه ، 2010). تغییرات متغیرهاي کلان اقتصادي از منابع اصلی ریسک سیستماتیک می باشد (مصوبه ریسک و بازده بورس اوراق بهادار تهران ).در واقع ریسک ناشی از منابع خارج از اختیار هیات مدیره را ریسک سیستماتیک می نامند (بوشمان  ودائه ، 2010).
ریسک فوق العاده:ریسک فوق العاده فقط منحصر به یک دارایی می باشد زیرا این ریسک در ارتباط با بخشی از بازده یک دارایی است. این میزان از ریسک مختص یک شرکت یا یک صنعت میباشد و ناشی از عوامل و پدیده هائی مانند اعتصابات کارگري، عملکرد مدیریت، رقابت تبلیغاتی، تغییر در سلیقه مصرف کنندگان و غیره می باشد (مصوبه ریسک و بازده بورس اوراق بهادار تهران ) .