رفتارهای خودآسیب رسانی در نوجوانان: ماهیت، احتمال خودکشی و نقش عوامل روان شناختی و همسالان
دسته بندي :
کالاهای دیجیتال »
رشته روانشناسی و مشاوره (آموزش_و_پژوهش)
چکیده
مقدمه :خودآسیب رسانی به دو دسته مستقیم مانند خودجرحی بدون خودکشی و غیرمستقیم مثل خطرجویی و سوء مصرف مواد تقسیمبندی میشود. اهداف این مطالعه عبارت بودند از 1)بررسی تجربه زیسته و پدیدارشناسی خودآسیب رسانی در نوجوانان ایرانی، 2)سنجش مدلی مبتنی بر شواهد تجربی از عوامل خطر و انگیزه های روان شناختی و اجتماعی خودآسیب رسانی،3) مقایسه خودآسیب رسانی مستقیم و غیر مستقیم و ارتباط آن ها با اقدام و احتمال خودکشی. روش: از یک طرح ترکیبی از نوع لانهای استفاده شد. در بخش کیفی 20 شرکت کننده از موقعیتهای بالینی و غیربالینی و در بخش کمی 240 شرکت کننده از موقعیت های بزهکار و آزاردیده بررسی شدند.در بخش کیفی از روش مصاحبه و در بخش کمی از ابزارهای سیاهه خود آسیب رسانی، مقیاس انگیزه های خودآسیب رسانی، مقیاس مشکلات تنظیم هیجانی، مقیاس خودانتقادی، پرسشنامه قلدری/قربانی و مقیاس الگوگیری از خودجرحی همسالان استفاده شد. دادههای بخش کیفی با روش پدیدارشناسی توصیفی ( روش کلایزی) و داده های بخش کمی با روش مدل سازی معادلات ساختاری، تحلیل عاملی اکتشافی و تجزیه و تحلیل واریانس دوراهه تحلیل شدند.
نتایج: از مصاحبهها سه خوشه اصلی شامل معانی خودآسیبرسانی، انواع خودآسیبرسانی(رهاییبخش و قدرتبخش) و علل روانشناختی و علل محیطی شناسایی شد. از نظر نوجوانان، خودآسیبرسانی مستقیم زخمی بدون درد است که با هدف غلبه بر تعارضهای ارتباطی شدید، انتقال یک پیام اجتماعی تاثیرگذار یا رهایی از هیجانهای طاقت فرسا استفاده میشود. یافتههای بخش کمی نیز نشان داد نقایص تنظیم هیجانی، خودانتقادی و الگوگیری از خودجرحی همسالان به صورت معنیداری در قالب یک مدل تحلیل مسیر فروانی خودآسیبرسانی مستقیم را پیش بینی میکنند. هشت انگیزه خودآسیبرسانی مستقیم عبارت بودند از پذیرشگروهی، تنظیمهیجان، ابرازآشفتگی، اثباتخود، ضدخودکشی، ضد تجزیهای،تمایزخوداز دیگران و انتقام گرفتن. از لحاظ نقص در مهارتهای تنظیم هیجانی و خودانتقادی تفاوتی بین خودآسیبرسانی مستقیم و غیر مستقیم وجود ندارد. هر چند افکار خودکشی گروه با خودآسیبرسانی غیر مستقیم بیشتر است؛ اما آمادگی نوجوانان با خودآسیبرسانی مستقیم به دلیل تکانشوری زیاد برای اقدام خودکشی بیشتر است. اقدام خودکشی با خودآسیبرسانی مستقیم رابطه دارد؛ اما با برخی از انواع خودآسیبرسانی غیرمستقیم مانند سوء مصرف مواد و خطرجویی جنسی نیز رابطه دارد.
نتیجهگیری: نوجوانان ایرانی خودجرحی را بیشتر در نقش یک پیام اجتماعی موثربرای اعتراض و رهایی از تعارضهای بینفردی ادراک میکنند. نقایص کنترل تکانه نوجوانان را مستعد آسیب به خود میکند و خود انتقادی به ویژه از نوع خودبیکفایتپنداری مکانیسمی است که تبیینکننده رابطه نقص کنترل تکانه و خودآسیبرسانی است و خودجرحی همسالان به صورت مستقیم بر روی فراونی خودجرحی نوجوان اثرگذار است. شباهت خودآسیب رسانی مستقیم و غیرمستقیم از لحاظ نقایص تنظیم هیجانی و خودانتقادی ممکن است به این معنا باشد که آنها دارای ریشه های مشترکی هستند. احتمال خودکشی هر دو گروه با خودآسیب رسانی مستقیم و غیر مستقیم به یک اندازه است. براساس یافتهها میتوان پیشنهاد داد که نقص کنترل تکانه و افکار خودکشی را باید مهمترین حوزه هایی در نظر گرفت که باید در کاهش احتمال خودکشی نوجوانان با خودآسیبرسانی مستقیم و غیرمستقیم در نظر گرفته شوند.
کلیدواژه ها: خودآسیبرسانی، خود جرحی، اقدام خودکشی،تنظیم هیجانی، خود انتقادی، همسالان