بررسی میزان آمادگی خودراهبری دریادگیری وعوامل همراه با آن دردانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گیلان
دسته بندي :
کالاهای دیجیتال »
رشته پزشکی (آموزش_و_پژوهش)
این پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد.
مقدمه: درچنددهه اخیررشدمهارت های یادگیری مادام العمربعنوان یکی ازاهداف اولیه تعلیمات بزرگسالی تعیین شده است.ازجانب دیگرباگسترش رشته های تحصیلی ودانشگاه ها،خودراهبربودن بعنوان یکی ازملزومات موفقیت ورضایت درحوزه های حرفه ای محسوب می شود.دررویکردیادگیری مدرن،فعالیت های یادگیری کم ترساختارمندوبیشترخودراهبردریادگیری هستند.خودراهبری دریادگیری فرآیندی است که دانشجویان باکمک یابدون کمک دیگران درتلاش جهت تشخیص نیازهای یادگیری شان،برای اهداف یادگیری وهمچنین شناسایی منابع مادی وانسانی برای یادگیری،انتخاب وتکمیل راهکارهای یادگیری موثرهستند.
هدف:تعیین میزان آمادگی خودراهبری دریادگیری دانشجویان علوم پزشکی وعوامل همراه برحسب ویژگی های فردی واجتماعی می باشد.
موادوروش ها:دراین مطالعه توصیفی-تحلیلی،داده های پژوهش بااستفاده از پرسشنامه آمادگی خودراهبری دریادگیری گاگلیلمینو جمع آوری شدند.این پرسشنامه دارای هشت حیطه حاوی 58 گویه باطیف پنج درجه ای لیکرت می باشد.روایی وپایایی این مقیاس درمطالعات مختلف تاییدشده است.نمونه پژوهش 490دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی گیلان دررشته های مختلف تحصیلی بودند.که بااستفاده ازروش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند.داده های حاصل ازاین پژوهش بااستفاده ازنرم افزارآماریspss.21 وآزمون های آماری توصیفی واستنباطی مانند میانگین،انحراف معیار،ضریب همبستگی اسپیرمن ورگرسیون چندگانه باسطح معنی داریp<0.05 تجزیه وتحلیل شد.
نتایج : نتایج نشان داد اکثرواحدهای موردپژوهش ازلحاظ میزان آمادگی خودراهبری دریادگیری درحدمتوسط(42%) بود.
نتایج رگرسیون نشان داد،مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد(p=0.014)،میزان ساعت مطالعه درسی روزانه بین3تا4ساعت(p=0.006)،روش تدریس موردعلاقه بحث گروهی(p=0.018)وهمچنین افرادی که میزان تحصیلات مادرشان درحددیپلم وفوق دیپلم(p=0.006)ودرحدسیکل(p=0.41)بود،ازعوامل پیش بینی کننده آمادگی خودراهبری دریادگیری بودند.
بحث و نتیجه گیری : باتوجه به نتایج تحقیق به نظرمی رسدبرنامه ریزی مدونی جهت ارتقاوضعیت این مهارت دردانشجویان ازطریق برگزاری کارگاه های آموزشی وگنجاندن اصول ومبانی دردوره های درسی دانشجویان لازم باشد.ایجادوتقویت یادگیری خودراهبرازجهت ایجادنگرش ها،صلاحیت ها وتوانایی های شکل یافته در یادگیرندگان در راستای یادگیری مداوم ومستمر،راه گشای تغییرات کیفی درآموزش عالی وبه خصوص دربخش حیاتی آن یعنی آموزش پزشکی خواهد بود.
بخش عظیمی ازدانشی که امروزه درمدارس ودانشگاه هاآموخته می شود،پس ازمدتی به علت تغییرات سریع اجتماعی،سیاسی وتکنولوژی،نیازبه بازنگری وتغییردارد.بعلاوه موفقیت های شخصی وحرفه ای به طورفزآینده ای بستگی به یادگیری مستمردارد.دردهه های اخیرباتوجه به تغییرات شگرف علمی ،گستردگی وسیع علوم وفنون وضرورت ارتقاوبه روزرسانی دانش ومهارت های انسان ها،ارتقامهارت های یادگیری مادام العمربعنوان یکی ازاهداف اولیه تعلیمات بزرگسالی تعیین شده است(1).ازطرفی یادگیری مداوم وبه روزکردن اطلاعات ومهارت های مرتبط بامسایل بهداشتی که باسلامت جامعه سروکارداردازجمله محورهای موردبحث درسازمان بهداشت جهانی است(2).
حال برای داشتن عملکردموثردرجامعه حاضر،نیازمندسرمایه کافی اجتماعی ومهارت های لازم ومرتبط باشرایط جدیدخواهیم بودکه ازجمله این مهارت هایادگیری خودراهبراست(3).به دلیل مزایای برآیندهای یادگیری خودراهبردرمحیط های آموزشی وسازمانی،به طورجدی براهمیت آن تاکید شده وارزش آن به عنوان یک مهارت لازم برای آموزش وکاردرقرن بیست ویکم بیش ازپیش موردتوجه قرارگرفته است.یادگیری خودراهبربه ایجاددانش درحیطه های خاص ونیزتوانمندی انتقال دانش مفهومی درموقعیت های جدیدمی پردازد(4).دراین نوع یادگیری انتظارمی رودکه دانشجویان به سطحی ازتوانمندی های فردی برسندکه بدون قرارگرفتن درنظام آموزشی ویژه،بتوانندنیازهای آموزشی خودراشناسایی کرده وجهت رفع آن بکوشند.درنهایت یادگیری خودراموردارزشیابی قراردهند(4),(1).ازدیگرویژگی های افرادخودراهبردریادگیری این است که اشتیاق زیادی برای یادگیری دارند،کنجکاوهستند،ازخلاقیت برخوردارند،یادگیری خودشان راکنترل میکنند،ازمهارت های اساسی مطالعه(راهبردهای شناختی وفراشناختی)ومهارت های حل مساله برخوردارند(1).درپژوهشی که درسال 2011 توسط یوان وهمکاران[1] برروی دانشجویان کارشناسی پرستاری در چین صورت گرفت،نتایج نشان دادکه3/63درصداز واحدها سطح بالایی از آمادگی برای خودیادگیری داشتند.همچنین نتایج نشان داد که شخصیت خاص دانشجویان مثل مسئولیت پذیری وخودنظم دهی می تواندکمک به خودیادگیری آن ها کند. دانشجویان سال های بالاتر نمره بالاتری نسبت به دانشجویان سال پایین درآمادگی برای خودیادگیری داشتند(5).
دانشجویان باتوجه به روندروبه رشدسرعت ومیزان تولیدعلم درجهان،جهت تحکیم اطلاعات قبلی ازاین قاعده مستثنی نیستند.یکی ازمشکلات دانشجویان تلاش برای نگه داشتن دانشی است که کسب کرده اند.این واقعیت به خصوص برای علومی که دامنه آگاهی های آن هاگسترده وسریعادرحال تغییراست،ازجمله علوم پزشکی مطرح می باشد(6).ازآن جایی که دانشجویان رشته های علوم پزشکی درمدت طولانی تحصیل خودباحجم بسیارمتنوعی ازمطالب ودروسی روبروهستندکه قبلادرمقاطع پایین ترباآن هاکمتربرخوردداشته وازطرف دیگرحجم زیادودشواری اطلاعات جدیدپزشکی دررابطه باروش های جدیدتشخیص ودرمان بیماری ها،به حافظه سپردن متون علمی پزشکی راکاری دشوارنموده است،همچنین باگسترش علم،یادگیری تمامی علوم،نیازمندصرف زمان وداشتن برنامه درسی منظم می باشد(7),(8).به علت پیشرفت سریع علوم پزشکی ضرورت آموزش فارغ التحصیلان رشته های علوم پزشکی ازسال ها پیش موردتوجه قرارگرفته است(9).همچنین باتوجه به اینکه روش سخنرانی درحال حاضرروش غالب درتدریس دروس پزشکی است،بطوریکه دراین روش حدود80درصدآموزش های ارائه شده درعرض 8هفته فراموش می شوند.تکیه به روش سخنرانی به تنهایی نمی تواندجوابگوی این مساله باشدولازم است استادبرحسب موقعیت،نیازهاوتوانایی های دانشجویان،ترکیبی ازروش های تدریس رااستفاده کندبنابراین امروزه ضرورت استفاده ازروش های نوین وفعال یادگیری ودانشجومحورازسوی سیستم های آموزشی احساس شده وکاربرداین روش هادرعلوم مختلف ازجمله علوم پزشکی متداول شده است،به نظرمی رسدآموزش به روش دانشجومحورمی تواندبه افزایش رضایت مندی دانشجویان،تسریع وتداوم امریادگیری وایجادمهارت های حل مساله وتفکرانتقادی گردد(10).درمطالعات متعدد،تاکیدشده است که آموزش سنتی دانشجویان علوم پزشکی رابرای یادگیری مادام العمرآماده نمی کند وهیچگونه تاثیری بریادگیری خودراهبردرآنان ندارد.درمقایسه با آن،برنامه های درسی مبتنی بر مساله،باعث افزایش یادگیری خودراهبردردانشجویان می گردد (7), (11).
درایران انجمن ها،نهادهای علمی وبخش دولتی که همان دانشگاه های علوم پزشکی می باشند.جهت حفظ مهارت های حرفه ای فارغ التحصیلان به امرآموزش مداوم اقدام می نمایند.موضوع ارتقای مستمرحرفه ای درعلوم پزشکی باهدف ارتقای دانش ومهارت های شغلی وبهبودارایه خدمات بهداشتی ودرمانی نیزهمانندسایرمشاغل پیگیری شده وموردتوجه شاغلین این حرفه دررشته های وابسته به آن می باشد.درحال حاضرتنها دانش آموختگان رشته های مختلف جامعه پزشکی درکشورمان ملزم به رعایت آموزش مداوم می باشند(6).درمطالعه بهادروهمکاران،4/47درصدازشرکت کنندگان در 28 برنامه آموزش مداوم اجراشده طی سال های 86-88دردانشگاه علوم پزشکی ایران رابه عنوان یکی ازراهکارهای موثریادگیری مادام العمرمی دانستند .(7)این درحالی است که حسین پوروحشمتی درپژوهش خوددریافتندکه 9/46درصدازپرستاران میزان رعایت اصول یادگیری بزرگسالان رادرآموزش های مداوم درحدضعیف ارزیابی کردند،لذاجهت افزایش اثربخشی آموزش های مداوم درمرحله برنامه ریزی،اجراوارزشیابی ازنظرانطباق بااصول یادگیری بزرگسالان بایدموردبازنگری قرارگیرد(12).همچنین نتایج تحقیقات انجام شده درزمینه نحوه ارائه آموزش های مداوم،انتقاداتی رابه این برنامه هاواردمی داند(12), (13).
به همین دلیل دردهه اخیررشدوتوسعه مهارت های یادگیری خودراهبر یکی ازاهداف بنیادین آموزش پزشکی بوده است(14).امروزه خودراهبرشدن پزشکان وپیراپزشکان به قدری اهمیت یافته است که حتی استانداردهای اعتباربخشی دراین حرفه به بررسی آمادگی برنامه ها برای تبدیل کردن دانشجویان به افرادی باقابلیت یادگیری خودراهبرومداوم می پردازد(15).
آموزش علوم پزشکی درسرتاسرزندگی حرفه ای پزشکان به طورمستمروجود دارد.رشدچشمگیرحجم اطلاعات موجب شده است تادانش پزشکی دائمادرحال تغییروتحول باشد.به طوری که هر 4 تا 5سال به طورمتوسط 50درصد دانش پزشکی ودرطول 8 تا 10 سال 75 درصد آن کهنه می شود.بالطبع دانش وتوانایی های کسب شده در پایان یک دوره آموزش آکادمیک علوم پزشکی نمی تواند متضمن مهارت های کافی درطول عمرحرفه پزشکی باشد(7), (16).
بنابراین دانشجویان علوم پزشکی علاوه بردانش تخصصی بایدمهارت های موردنیازبرای یادگیری مادام العمررادرطول دوره علوم پزشکی کسب نمایند(7).باتوجه به ضرورت آمادگی دانشجویان برای یادگیری مادام العمر نظریه یادگیری خودراهبربه طور روزافزون درآموزش پزشکی به عنوان یک الزام مطرح میشود(16).دانشجویان علوم پزشکی درواقع به رشته هایی بادوره های آموزش حرفه ای گام گذارده اندکه لازمه موفقیت دراین عرصه،به روز بودن دانش،مهارت ها وخودراهبربودن آن هاست(3), (17).
پس ازبررسی برخی ازمقالات منتشرشده ازسال 1990 تاکنون می توان دریافت که یادگیری خودراهبرتاریخچه ای طولانی ترازظهورآموزش رسمی دارد.درپیشینه مربوط به یادگیری خودراهبر،اصطلاحات مرتبط شامل یادگیری مستقل ،یادگیری خودبرنامه ریزی شده،یادگیری خودمختار وخودیادگیری یا خودآموزی آمده است.نولزبه نقل ازویلیامسون بیان می کند دانشجویانی که بدون برخورداری ازمهارت های یادگیری خودراهبر واردبرنامه های تحصیلی وآموزش می شوند،دچاراضطراب،ناکامی وغالبا شکست می گردند.مطالعات مختلف نشان می دهند که دانشجویان درارتباط با یادگیری خودراهبردرابتدای کاردچارترس واضطراب شده واعلام می کنندکه به آموزش های رسمی نیازمندند(4).
درهمین راستامطالعه شکاروهمکاران [2]که برروی دانشجویان پزشکی انجام شد، نشان داد که یک ارتباط مثبت ومعنی دار بین میزان خودراهبری دریادگیری وشرکت درکارگاه های آموزشی(کارگاه مهارت حل مساله)درطول تحصیل دردانشجویان علوم پزشکی وجود دارد(18).همچنین درپژوهشی که توسط ازوآوهمکاران [3]درامریکادرمرکزپزشکی آکادمیک انجام شد،نتایج نشان داد،کسانی که درکارگاه مهارت حل مساله شرکت می کنندبه طورقابل توجهی بالاترین سطوح خودیادگیری رانسبت به همتایان خودنشان میدهند(19).مطابق بابرخی دیگرازمنابع،برنامه درسی بارویکردیادگیری مادام العمر،باید دانشجومحورباشد.آموزش مبتنی برمساله درپرورش مهارت های یادگیری خودتنظیم وخودارزیابی،که ازعوامل مهم دراستمراریادگیری است.موفق ترازبرنامه های درسی سنتی عمل می کند(7).